Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy – Kodeks karny
Uzasadnienie z druku 2878 projektu ustawy:
Zjawisko nieuprawnionej ingerencji we wskazania licznika przebiegu pojazdu (drogomierza) przybrało w ostatnich latach skalę nieakceptowalną społecznie. W przeważającej mierze proceder ten obejmuje pojazdy samochodowe i ukierunkowany jest na osiągnięcie przez sprzedającego pojazd nieuprawnionej korzyści majątkowej w wyniku wprowadzenia kupującego w błąd co do stanu technicznego sprzedawanego pojazdu, tj. aktualnego stanu drogomierza, który, co do zasady, odzwierciedla stan pojazdu. W obowiązującym stanie prawnym zachowanie polegające na fałszowaniu wskazań drogomierza jest uznawane za jeden z elementów składających się na realizację znamion czynności sprawczej przestępstwa oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 k.k. Dla bytu tego przestępstwa jest konieczne doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem przez wprowadzenie tej osoby w błąd albo wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, przy czym sprawca musi działać w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Co przy tym oczywiste, i co zasygnalizowano na wstępie, czynność polegająca na zaniżeniu wskazań drogomierza najczęściej jest podejmowana właśnie w celu wprowadzenia nabywcy w błąd co do faktycznego przebiegu samochodu będącego przedmiotem transakcji handlowej (czynności cywilnoprawnej – np. umowy sprzedaży). Bez wątpliwości przyjąć należy, że przebieg samochodu jest jednym z istotnych elementów wpływających na ocenę jego stanu technicznego. Sposób eksploatacji pojazdu ma przecież bezpośredni wpływ nie tylko na zużycie poszczególnych jego elementów, ale także na jego stan techniczny w całości. W ten sposób stan przebiegu pojazdu w bezpośredni sposób rzutuje na jego wartość rynkową. W najbardziej typowych sytuacjach mamy do czynienia z zaniżeniem wskazań drogomierza. W obecnym stanie prawnym zachowanie takie uznać należy za wstępną czynność składającą się na wprowadzenie kontrahenta w błąd co do istotnej informacji kształtującej jego proces decyzyjny. W świetle powyższych uwag można by przyjąć, że w praktyce udowodnienie sprawcy w toku procesu karnego znamion strony podmiotowej oszustwa fałszowania wskazań drogomierza nie powinno nastręczać poważniejszych trudności. Jest tak jednak tylko pozornie. W przypadku analizowanych zachowań trudności dowodowe pojawiają się bowiem w zakresie ustalenia sprawcy zaniżenia wskazań drogomierza w sytuacji, gdy 2 samochód nie pochodzi od pierwszego właściciela. Proponowana nowelizacja ma wypełnić istniejącą lukę, gwarantując pewność obrotu i zapobiegając nieuczciwym, oszukańczym praktykom sprzedających pojazdy mechaniczne. Jednocześnie nowelizacja ma za zadanie zlikwidować proceder polegający na oferowaniu usług zaniżania wskazań drogomierza w pojeździe mechanicznym, który to proceder obecnie jest bezkarny, a w większości przypadków poprzedza zabiegi osób, chcących w oszukańczy sposób sprzedać pojazd. Mając powyższe na uwadze, celem likwidacji tego patologicznego zjawiska, proponuje się kompleksową regulację, mającą zapobiec nieuprawnionej ingerencji w przebieg drogomierza. Kierując się dyrektywą systemowego unormowania materii, nowelizacja składa się z dwóch części. Pierwsza kreuje nowe obowiązki administracyjnoprawne, adresowane nie tylko do właścicieli i posiadaczy pojazdów mechanicznych ale także do organów i służb państwowych, których zadania zostaną poszerzone o zapobieganie i przeciwdziałanie manipulacjom we wskazania drogomierza. W tej części projekt dodatkowo wprowadza nową normę sankcyjną, dopuszczającą wymianę drogomierza tylko wówczas, gdy drogomierz nie odmierza przebiegu pojazdu w sytuacji, w której ze względu na jego przeznaczenie, powinien ten przebieg odmierzać lub gdy jest konieczna wymiana elementu nierozerwalnie związanego z drogomierzem. Innymi słowy nowelizacja co do zasady zabrania wymiany drogomierza. Jedynymi sytuacjami ekskulpacyjnymi taką wymianę będzie uszkodzenie drogomierza uniemożliwiające jego dalsze poprawne działanie lub konieczność wymiany elementu pojazdu, a wraz z nim drogomierza, w przypadku gdy drogomierz jest konstrukcyjnie nierozerwalnie związany z wymienianym elementem, a wymiana tego niesprawnego elementu bez wymiany drogomierza jest technicznie niemożliwa. Co przy tym oczywiste, drogomierz będzie mógł być wymieniony tylko na drogomierz sprawny oraz dedykowany dla typu pojazdu, w którym wymiana następuje (zob. projektowany art. 81a, ostatnie zdanie). Oznacza to, że drogomierz będzie mógł być wymieniony jedynie na drogomierz odpowiadający drogomierzowi fabrycznie montowanemu w danej marce, typie i modelu pojazdu oraz odmierzający przebieg w tych samych jednostkach miary co pierwotny drogomierz. Brak jest bowiem jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia dla wymiany drogomierza poza przypadkami, gdy nastąpiła jego awaria, niepozwalająca realizować celu, dla którego został zamontowany, lub gdy drogomierz musi być wymieniony wraz z uszkodzonym elementem pojazdu, nierozerwalnie związanym z tym drogomierzem. (…)